Kilka słów o Starym Bielsku

Choć dziś Stare Bielsko jest jedynie częścią składową dużego, niegdyś wojewódzkiego miasta Bielska-Białej, to jednak właśnie tutaj rozpoczyna się historia całej metropolii. Otóż około XII w. powstało tu grodzisko, a obok niego – wieś, lokowana prawdopodobnie na prawie polskim, czyli niepisanym. Przez wieś przepływał potok, prostopadle do którego wznosić zaczęto domy i wytyczać pola. Pośrodku wsi znalazło się tzw. nawsie, czyli wspólne dla wszystkich mieszkańców pastwisko. Jak chce legenda, już w latach 30. XII w. na terenie tegoż pastwiska powstał pierwszy, drewniany kościół pw. św. Stanisława oraz przylegający doń cmentarz. Ten placowy, średniowieczny układ wsi zachował się w Starym Bielsku do dziś. Stosunkowo szybko, bo już na początku XIII w., na pobliskim wzniesieniu powstał zamek obronny. Wokół niego, naturalną koleją rzeczy, rozłożyła się osada, wyniesiona na przełomie XIII i XIV w. do rangi miasta. Miasto to nazwane zostało Bielskiem; dlatego też, dla odróżnienia, poprzednią osadę zaczęto nazywać Starym Bielskiem. Pierwsza pisana wzmianka o „Starobielsku” pochodzi z roku 1316 i pojawia się w dokumencie dotyczącym miejskiego pastwiska.  Około 1380 roku książę cieszyński Przemysława I Noszak ufundował tu murowany kościół, wystawiony na miejscu legendarnego, drewnianego kościółka. Była to świątynia parafialna dla całej okolicy. Jednak w 1400 roku doszczętnie spłonęło warowne grodzisko, będące centrum Starego Bielska. Być może była to jedna z przyczyn, dla której w roku 1447, po wybudowaniu w Bielsku kościoła pw. św. Mikołaja, tam właśnie przeniesiono parafię, przez co kościół pw. św. Stanisława spadł na długie wieki do pozycji świątyni filialnej. Kolejna wzmianka o Starym Bielsku, z 1452 roku, przynosi informację o przejściu wioski na własność księcia Bolka II Cieszyńskiego. Kres panowania Piastów cieszyńskich na bielskim zamku to rok 1572. Późniejsi właściciele tej okolicy to m.in. Karol z Promnicy, dziedzic Pszczyny i Żor oraz rodzina Schaffgotschów, zaś od pewnego momentu w Starym Bielsku przeważać zaczęły wolne grunta chłopskie. Choć była to niewielka osada, niezbyt licznie zamieszkana, to jednak przez zastanawiająco długi czas Stare Bielsko pozostawało samodzielną miejscowością. Do Bielska przyłączone zostało dopiero w 1977 roku, zachowując jednak swój odrębny charakter, właściwy najstarszej części miasta, można rzec – kolebce osadnictwa w tutejszej okolicy.